Εκρήξεις θυμού

Φωνές, ουρλιαχτά, κλάματα, εκσφενδονισμός αντικειμένων είναι μερικές από τις καταστάσεις που όλοι οι γονείς ,με παιδιά προσχολικής ή σχολικής ηλικίας, αντιμετωπίζουν σε καθημερινή πιθανότατα βάση. Τα σημερινά οικονομικά δεδομένα, η συσσωρευμένη κούραση και οι περιορισμένες ευκαιρίες για χαλάρωση μειώνουν τα επίπεδα αντοχών των γονέων με αποτέλεσμα οι ίδιοι να δυσκολεύονται να οριοθετήσουν και να συμμορφώσουν τα παιδιά τους. Τις περισσότερες φορές επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν απλές προτροπές για συνεργασία, οι οποίες συνήθως «πέφτουν στο κενό». Αυξάνοντας την ένταση της φωνής και αλλάζοντας το ύφος τους ευελπιστούν σε κάποιο αποτέλεσμα, διαφορετικά επιλέγουν τις απειλές, την αρνητική και σωματική τιμωρία με στόχο την επαναφορά της τάξης. Όπως ήδη έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο τέτοιου είδους μέθοδοι διαπαιδαγώγησης σίγουρα βραχυπρόθεσμα επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα ωστόσο μακροπρόθεσμα συμβάλουν στη δυσλειτουργία της οικογένειας και παράλληλα δημιουργούν ένα προφίλ παιδιού με περιορισμένες δεξιότητες. 

Πριν λοιπόν θυμώσουμε και ανεβάσουμε τους τόνους ας λάβουμε σοβαρά υπόψη μας την ηλικία του παιδιού στο οποίο απευθυνόμαστε. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως εναρκτήρια ηλικία όπου ένα παιδί εκδηλώνει αντιδραστικότητα είναι τα πρώτα του γενέθλια, ενώ το φαινόμενο των εκρήξεων θυμού έχει κορύφωση στην ηλικία των 4. Η ματαίωση των νηπίων συνήθως πηγάζει από την άρνηση της υλοποίησης κάποιας επιθυμίας, από εσωτερικές απογοητεύσεις αλλά και από την γνωστική και λεκτική τους αδυναμία να επικοινωνήσουν στο γονέα το μήνυμα που επιθυμούν. Οι εκρήξεις είναι σύντομες σε διάρκεια ικανές ωστόσο να πανικοβάλλουν τους εμπλεκόμενους.

Η μαγική λύση βρίσκεται σε μία και μόνο λέξη… στην «ψυχραιμία». Την στιγμή που ένα παιδί, οποιασδήποτε ηλικίας, εκδηλώνει μία συμπεριφορική κρίση εάν ο ενήλικας εμπλακεί στο ξέσπασμα τότε παρέχει αρνητική προσοχή και το παιδί αρχίζει να επικοινωνεί με αρνητικό τρόπο και αυτή η στάση ενισχύει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά.  Μπορούμε να παραμείνουμε κοντά τους χωρίς να ικανοποιήσουμε το αίτημα τους και  χωρίς διαχύσεις  ή μαλακά απομακρυνόμαστε προς κάποιο άλλο σημείο του σπιτιού προτρέποντας όμως το ίδιο το παιδί να παραμείνει εκεί έως ότου ηρεμήσει. Δεν ξεχνάμε πως ο τόνος της φωνής μας χρειάζεται να είναι ζεστός  και όχι αυστηρός και απορριπτικός. Ο θυμός είναι ένα αποδεκτό συναίσθημα και αυτό που θέλουμε να πετύχουμε είναι το παιδί να μπορέσει να τον ελέγξει και όχι να μην τον εκφράσει. Επομένως, επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε ένα κλίμα αποδοχής του. Τη στιγμή του ξεσπάσματος διαπραγματεύσεις, διδαχές ή μερική υποχώρηση δεν είναι βοηθητικές εναλλακτικές . Εκείνη τη στιγμή το παιδί έχει χάσει τον έλεγχο και βιώνει αυξημένα επίπεδα άγχους και φόβου, επομένως εκείνο που χρειάζεται περισσότερο είναι βοήθεια να ελέγξει όλα αυτά τα συναισθήματα και όχι ένα γονέα όπου και ο ίδιος θα χάσει τον έλεγχο.

Όταν το ξέσπασμα περάσει κρατήστε το παιδί κοντά σας. Μιλήστε για τα συναισθήματά του. Δείξτε του ότι μπορείτε να το κουβεντιάσετε (« πριν φάνηκες πολύ αναστατωμένος… καταλαβαίνω ότι θύμωσες πολύ με την απόφασή μου…τώρα που δεν φωνάζεις δυνατά μπορώ να σε καταλάβω καλύτερα»). 

Δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε παράγοντες όπως η πείνα, η κόπωση και η ασθένεια οι οποίες πυροδοτούν διαταρακτική συμπεριφορά. Σε τέτοιες περιπτώσεις χρειάζεται να δείχνουμε κατανόηση και δεν εμπλεκόμαστε σε εκπαίδευση επιθυμητής συμπεριφοράς αλλά είμαστε περισσότερο ευέλικτοι και ελαστικοί. Επίσης, βοηθητικό θα ήταν για τα παιδιά να τα προετοιμάζουμε για οποιαδήποτε αλλαγή θα ακολουθήσει, ώστε να αυξήσουμε την προβλεψιμότητα του προγράμματος και κατ’ επέκταση να μειώσουμε το άγχος τους.

Τέλος, θα επαναφέρω κάτι που ειπώθηκε παραπάνω. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και να παραβλέπουμε την ηλικία του παιδιού. Επομένως ίσως χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε εμείς οι ίδιοι τις προσδοκίες μας και να ελέγξουμε την ρεαλιστικότητα των επιθυμιών μας. Πόσο συχνά λέμε « όχι» και «μη» ;  Στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να περιμένουμε να είναι ένα παιδί 2,5 ετών να είναι προσεκτικό,τακτικό ή ευγενικό!! Οι απαιτήσεις μας χρειάζεται να είναι αντίστοιχες με αυτές της ηλικίας του παιδιού. Αγαπητοί γονείς ίσως θα πρέπει και εμείς οι ίδιοι να μάθουμε να ζούμε σε ένα σπίτι με πεταμένα παιχνίδια στο πάτωμα…. Αυτό που έχει περισσότερο ανάγκη ένα παιδί είναι ενωμένους γονείς που είναι σταθεροί απέναντί του, που ακολουθούν κοινή γραμμή στη διαπαιδαγώγηση ώστε να είναι σαφές τι του επιτρέπεται και τι όχι.

Λίζα Αγγελική 

Ψυχολόγος